Ομάδα Μνημοσύνη

Εργαστήριο  «Εκπαιδευτικής Έρευνας και Γλωσσικών Εφαρμογών»
Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας Α.Π.Θ.

Επιστημονικά Υπεύθυνοι
Ελένη Γεωργοπούλου (επικ. καθ. Γερμανόφωνης μεταπολεμικής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού του 20ου αιώνα) και Ιωάννης Πάγκαλος (επικ. καθ. Γερμανικής Λογοτεχνίας / Συγκριτικής Γραμματολογίας)

Βασικά στοιχεία ταυτότητας

Στόχος
Η Ομάδα Μνημοσύνη εντάσσεται στο Εργαστήριο «Εκπαιδευτικής Έρευνας και Γλωσσικών Εφαρμογών» του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. Ο κύριος στόχος της είναι η μεταφορά επιλεγμένων κειμένων Θεωρίας Μνήμης από τα γερμανικά στα ελληνικά, ο σχολιασμός και η έκδοση τους.

Εναρκτήριο ερέθισμα για τη συγκρότηση της Ομάδας υπήρξε η διαπίστωση ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχουν εμφανιστεί στη γερμανόφωνη βιβλιογραφία σημαντικότατες θεωρίες περί μνήμης (Erinnerungstheorien-Βασικοί εκπρόσωποι: Jan&Aleida Assmann, Harald Welzer, Ansgar Nünning κ.ά. ), οι οποίες στη χώρα μας έτυχαν ελάχιστης έως μηδενικής υποδοχής. Δεδομένου ότι τα εν λόγω κείμενα διαδραματίζουν πλέον κεντρικό ρόλο στο διεθνή επιστημονικό διάλογο (π.χ. οι έννοιες «kulturelles/kommunikatives Gedächtnis»–«πολιτισμική/επικοινωνιακή μνήμη» αποτελούν εργαλεία-κλειδιά για τις ανθρωπιστικές επιστήμες), η αφετηριακή σύλληψη των υπευθύνων ήταν ότι έπρεπε με κάποιο τρόπο να αναπληρωθεί η προαναφερθείσα έλλειψη. Σε αυτό προστέθηκαν και τα πολιτικοκοινωνικά γεγονότα των τελευταίων ετών, τα οποία έφεραν στο προσκήνιο την αναζωπύρωση του νεοναζισμού στην Ελλάδα– μια θλιβερή εξέλιξη η οποία συναρτάται άμεσα με ζητήματα συλλογικής μνήμης (ακριβέστερα: της ανεπάρκειάς της). Αν το βιβλιογραφικό κενό αναδεικνύει την ενασχόληση με το επιστημονικό πεδίο «μνήμη» ως απαραίτητη, οι κοινωνικές εξελίξεις την καθιστούν επιτακτική.

Το εργαστήριο στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας παρέχει το πλαίσιο για την επιστημονική ενασχόληση με τις θεωρίες της μνήμης με διεπιστημονική προσέγγιση, αφενός με την ανάλυση των θεωρητικών κειμένων που προέρχονται από τα επιστημονικά πεδία της Αιγυπτιολογίας, Φιλολογίας, Ψυχολογίας και Κοινωνιολογίας και αφετέρου με την μεταφορά επιλεγμένων κειμένων από τη γερμανική γλώσσα στην ελληνική.

Οι διεπιστημονικές θεωρίες περί μνήμης αποτελούν βάση για ανάλυση και ερμηνεία λογοτεχνικών κειμένων, αλλά παίζουν και έναν σημαντικό ρόλο για την έρευνα σε ποικίλες επιστήμες, όπως την Ιστορία, Ψυχολογία, Κοινωνιολογία, Αρχαιολογία, Παιδαγωγική και Φιλολογία.

Σύνθεση
Η ομάδα Μνημοσύνη αποτελείται από τους δυο επιστημονικά υπεύθυνους, την επίκουρη ,καθηγήτρια Ελένη Γεωργοπούλου και τον επίκουρο καθηγητή Ιωάννη Πάγκαλο (ιδρυτές της ομάδας), και ενεργούς φοιτητές και φοιτήτριες του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας και των τριών κύκλων σπουδών, δηλαδή του προπτυχιακού και μεταπτυχιακού προγράμματος, αλλά και απόφοιτους του Τμήματος ή συναφών Τμημάτων.

Πλάνο
Η Ομάδα Μνημοσύνη επικεντρώνεται αρχικά στην ανάλυση των γερμανικών θεωριών περί μνήμης και έχει ως κύριο στόχο την μετέπειτα μεταφορά επιλεγμένων κειμένων στην ελληνική γλώσσα καθώς και το σχολιασμό τους, ώστε να συγκεντρωθούν και να εκδοθούν σε έναν συλλογικό τόμο (σε μορφή Reader).  Συγκεκριμένα, ο μέχρι τώρα απολογισμός της δραστηριότητας της Ομάδας έχει, σε αδρές γραμμές, ως εξής: α) κατά το ακαδημαϊκό έτος 2013/14 κάθε δύο εβδομάδες λάμβαναν χώρα τακτικές τρίωρες συναντήσεις με τους διδάσκοντες και τους φοιτητές/τις φοιτήτριες. Κατά το χειμερινό εξάμηνο έγινε μια εισαγωγή στο λόγο περί μνήμης και στις σχετικές θεωρίες, ενώ κατά το εαρινό προετοιμάστηκε και άρχισε η μεταφραστική διαδικασία (διανομή κειμένων, σημασιολογική αποσαφήνιση κομβικών σημείων, μετάφραση των κυριότερων όρων, ενασχόληση με τα παράλληλα κείμενα-τη βιβλιογραφία). β) το χειμερινό εξάμηνο 2014/15 ολοκληρώθηκαν οι μεταφράσεις μέσα από τη συζήτηση και τη διόρθωσή τους, στις εβδομαδιαίες πλέον συνεδρίες. Καταρτίστηκε επίσης γλωσσάριο (γερμανικά-ελληνικά) με τους κυριότερους όρους. Το εαρινό εξάμηνο είναι αφιερωμένο στην οργανωτική προετοιμασία του συνεδρίου με θέμα Μνήμη και Αφήγηση, μέσα από συγκρότηση ομάδων εργασίας. Οι φοιτητές/φοιτήτριες παράλληλα ασχολούνται με τις εναρκτήριες εισηγήσεις της διημερίδας, στις οποίες ο καθένας/η καθεμία τους πρόκειται να παρουσιάσει τη θεωρία που έχει μεταφράσει.

Πλαίσιο
Πλαισιώνεται από δύο σεμινάρια που προσφέρονται στο Μεταπτυχιακό και Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. στην κατεύθυνση «Λογοτεχνία και Πολιτισμός». Πρόκειται για το μεταπτυχιακό σεμινάριο «Ο λόγος περί μνήμης: Ολοκαύτωμα και ναζιστικό παρελθόν» (ΧΕ 2013/14) με διδάσκουσα την Ελένη Γεωργοπούλου. Σε προπτυχιακό επίπεδο διδάσκεται για το 5ο  και 7ο εξάμηνο το μάθημα κατεύθυνσης «Ειδικά θέματα πολιτισμού: Η μνήμη του ολοκαυτώματος στην γερμανόφωνη λογοτεχνία»  (ΧΕ 2013/14)  από τη διδάσκουσα Ελένη Γεωργοπούλου.